بازاریابی اجتماعی Social Marketing
موفقيت روزافزون بخش تجارت در جلب مشتري براي کالاها و خدمات خود، مرهون به کار گيری اصول و فنون علمي و مدوني است که به آن بازاريابي (Marketing) مي گويند. زمانی بازاريابي را منحصر به يافتن مشتري براي محصولات توليد شده يا خدمات قابل ارائه شرکت ها، سازمان ها و کارخانجات می دانستند در حالی که بازاريابي نوين به توليد محصولات و خدمات منطبق بر نيازها و خواسته هاي مشتري توجه دارد. در بازاريابي نوين، حوزه عمل گسترده تر از تبليغ کالاها و ترغيب مشتري براي خريد محصولات موجود است و اساس آن شناخت دقيق نيازها و خواسته هاي مشتري است .
بازاریابی اجتماعی :
یعنی کاربرد فن آوری های بازاریابی تجاری جهت تحلیل، برنامه ریزی ، اجرا و ارزشیابی برنامه های طراحی شده برای تاثیر گذاری بر رفتار داوطلبانه و از روی انتخاب مخاطبین ، به منظور بهبود و ارتقای سلامت و رفاه فرد و جامعه است
.
درست همانند شرکتهای تجاری که قادر به واداشتن مردم به خرید محصولاتشان هستند، بازاریابان اجتماعی نیز باید در جهت توانمند سازی افراد جامعه بکوشند تا مردم بتوانند رفتارهای بهداشتی و مناسب را اتخاذ نمایند .
علم بازاریابی، جمعیت را به زیر گروه های متفاوتی بر اساس شاخصهای مردم شناختی، متغیرهای اجتماعی- اقتصادی، نگرش و رفتارهای افراد تقسیم بندی می نماید .
در بازاریابی تجاری، اساس بر مبادله کالاست .یعنی چیزی را که مشتری نیاز دارد ، با یک قیمت قابل قبول فراهــــم می شود .
ولی در بازاریابی اجتماعی مبادله می تواند به صورت :
• کالا مانند خوراکیهای مغذی و ...
• خدمات نظیر برگزاری کارگاه های مدیریت استرس ، کارگاه های توانمندسازی کادر و مربیان و مردم، تزریق واکسن ، کنترل رشد کودکان و ...
• ایده و مفاهیمی همچون تشویق به فعالیت جنسی ایمن ، پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی و سرطانها و .... باشد .
روش کار در این دونوع بازاریابی تفاوتهایی باهم دارند .
در بازاریابی تجاری عوامل موجود بسیج می شوند تا محصولی فروخته شود. درصورتیکه دربازاریابی اجتماعی تلاش می شود تا شیوه زندگی سالم جایگزین رفتارهای پرخطر و نامناسب گردد. .بعنوان مثال در تبلیغات تجاری فراورده هایی مانند چیپس و پفک و ... را با مواردی مانند اعطای جایزه و .... که دلخواه مردم است همراه میکنند. ولی پیامهای ارتقای سلامت در جهت جلوگیری از رفتارهای پرخطر و نامناسب (مانند سوء مصرف الکل ، سیگار، کم تحرکی و ... )و ترغیب و تشویق شیوه زندگی سالم است. به عبارت دیگر در بازاریابی تجاری تلاش برای فروش کالاهای موجود می باشد تا فروخته شوند و موجب لذت خریدار گردند. در عوض بازاریابی اجتماعی تلاش خود را در جهت عرضه پیامهای ارتقای سلامتی بکار میبرد که منافعی را در زمان آینده به دنبال دارد، مانند توصیه به استفاده کمتر از نمک در طبخ غذاها جهت پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی در آینده .
همانطور که می دانیم فروش و ارایه یک محصول، فرآیندی پیچیده و به دقت بررسی شده است . در این فرآیند نیازهای بازار و مشتریان می بایست شناسایی گردند تا محصولات تولید شده ،جذاب باشند .
برای موفقیت در بازاریابی اجتماعی باید اصول چهار گانه (4P) زیر مورد توجه قرار گیرد :
Product یا محصول :
فراورده یا رفتاری که می تواند به بهبود و ارتقای سلامت منجر شود .
Price یا قیمت :
ارزش و بهای محصول که باید مخاطب بپردازد .
Place یا مکان :
محلی که محصول در آنجا در دسترس است .
Promotion یا ترویج :
شیوه هایی که به واسطه آنها محصول و اثرات آن رواج می یابد.